آسیا » ایران » یزد

درباره یزد

اطلاعات عمومی - یزد، شهر بادگیرها، مرکز استان و شهرستان یزد در مرکز ایران است. این شهر بین رشته‌های شیرکوه و خرانق و در دره‌ای وسیع قرار گرفته‌است. این شهر تاریخی، معماري کم‌نظیری دارد که از شاهكارهاي هنري جهان به‌شمار می‌رود؛ چنان‌که پس از گذشت قرن‌ها هنوز آثار به جای مانده از بناهاي گنبد خشتي و مساجد و امام‌زاده‌ها و آب انبارها، مشتاقان هنر و تاریخ را به این شهر زیبا می‌کشاند.
یزد از شهرهای باستانی ایران است و گفته می‌شود بنای آن به دوران ساسانیان و پادشاهی یزدگرد اول بازمی‌گردد اما آبادانی آن پس از سده پنجم هجری به بعد بوده و اتابکان فارس از مهم‌ترین عوامل پیشرفت این شهر در سده‌های گذشته به‌شمار می‌روند. این شهر در زمان حمله مغولان به ایران در سده‌های هفتم و هشتم هجری، پناهگاه بسیاری از دانشمندان و بزرگانی بوده که این شهر را سکونت‌گاه و محل زندگی خود قرار داده بودند.
یزد و برخی شهرهای اطراف آن محل سکونت باستانی زرتشتیان ایران بوده‌ است و چند آتشکده مهم زرتشتیان در آن واقع شده‌است. مردم این شهر با حفظ مراسم و آداب قديمي خود، اصالت شهري و هنري را حفظ كرده‌اند و با بازدید از این شهر می‌توان با بسیاری از عناصر فرهنگی و هنری ايران باستان از نزدیک آشنا شد.
وجه تسمیه - درباره وجه تسمیه شهر یزد دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. گفته می‌شود در زمان ساسانیان در این محل شهری بنا شد که آن را « یزدان‌گرد » نام نهادند و یزدگرد آن را به دختر خود هدیه داد. واژه یزد نامی است باستانی که ریشه در « یشت » یا « یزت » و « یسن » دارد؛ با مفاهیمی چون ستایش، نیایش، پرستش و ایزد؛ چنان‌که یکی از فصول پنجگانه اوستا هم یشت‌ها خوانده می‌شود.
یزد در طول تاریخ نام‌های بسیار دیگری نیز داشته‌ است که ایساتیس، کهثه، شهر ایزد، یزجی، یزدان‌شهر و یسن از آن جمله اند. «یزدان» یا «یزتان» (به‌معنای پاک، مقدس، فرخنده و درخور آفرین) آخرین نامی است که این شهر در دوران ساسانیان بدان خوانده می‌شده‌ است و معنای آن آفریننده خوبی‌ها، پاکی‌ها و شهر خدا است.
بعد از آمدن اسلام وگرایش مردم یزد به دین اسلام، عنوان دارالعباده به این شهر داده شد.
زبان - مردم یزد به زبان فارسی رایج با گویش یزدی که شاخه‌ای از فارسی دری است، سخن می‌گویند. همچنین زرتشتیان یزد در میان خود هنوز به زبان نیاکان‌شان سخن می‌گویند و به ویژه مراسم مذهبی خود را با این زبان انجام می‌دهند.
نژاد و قومیت - مردم یزد عمدتاً از نژاد فارس هستند.
مذهب مردم یزد - بیشتر مردم شهر یزد مسلمان و شیعه هستند، اما از سده‌های باستان، این شهر و شهرهای اطراف آن سکونت‌گاه بسیاری از زرتشتیان ایران بوده‌است و اکنون نیز از مراکز زندگی آنها به شمار می‌رود.
شهرهای یزد عبارتند از : یزد ، اردکان ، میبد ، بافق ، بهاباد ، تفت ، ابرکوه ، مهریز ، خاتم ، صدوق ، طبس.
اطلاعات گردشگری - یزد در شرق اصفهان و در جنوب كوير لوت با طول جغرافيايي 54 درجه و 24 دقيقه و عرض جغرافيايي 31 درجه و 25 دقيقه در ارتفاع 1240 متر از سطح دریا در مركز ايران قرار گرفته‌است. فاصله تهران تا يزد 608 كيلومتر است و اين مسير را مي‌توان از دو راه تهران - قم - كاشان - نائين - يزد و تهران - قم - اصفهان – نايين- يزد، با اتوبوس يا هواپيما و قطار طي کرد.
بناهای تاریخی - آتشکده یزدان، آتشکده بهرام، امیرچخماق، پیر سبز چک‌چک، خانه لاری‌ها، دخمه زرتشتیان، آب‌انبار شش بادگیر، رباط ساغند، زندان اسکندر، قلعه مروست، قلعه ندوشن، مسجد شاه ولی، میدان و حمام خان، خانه رسولیان، خانه عرب‌ها، خانه لاری‌ها، خانه ملک‌التجار، مدرسه خان و مدرسه شهاب‌الدین و آتشکده زرتشتیان که مشهور است آتشی که در آنجا روشن است، هزار و پانصد سال پیش، از معبد آناهیتا آورده شده است.
مساجد و بقعه‌های تاریخی - مسجد جامع کبیر، مسجد امیرچخماق، مسجد ملااسماعیل، مسجد بندرآباد، مسجد آمنه‌گل، امام‌زاده ابوجعفر، بقعه سیدخلیل، بقعه دوازده‌امام، بقعه سیدرضا، بقعه فهادان، بقعه شیخ‌داد، مقبره علی‌خاموش، بقعه سیدپنهون، بقعه سید رکن‌الدین، امامزاده زید، امامزاده میرحسن، بقعه زرندیان و بقعه سادات.
جاذبه‌های طبیعی - سرو کهن ابرکوه، غار چهارطاقی، باغ دولت آباد، باغ گلشن طبس.
سوغات - یزد ره اوردهای گوناگونی دارد:

• شیرینی (قطاب، پشمک، باقلوا، کیک یزدی، لوزهای پنجگانه، حاجی بادام، سوهان و نان برنجی و ...)
• پارچه شعربافی ( ترمه یا انگشت بافت، زری، مخمل، دارایی یا ایکات، شمد، چادرشب، روتختی، دستمال یزدی و ...)
• روانداز و زمین پوش ( قالی، قالیچه، گلیم، سجاده، زیلو، پتو، سفره، بقچه، روفرشی، لنگ، حصیر و ...)
• خاکینه ( سفال، سرامیک، کاشی و ...)
• سایر (انار، ارده، حلوا ارده، گیوه، سریشم، زیورآلات طلا و ...)
  

درباره یزد - یزد به‌دلیل داشتن بناهای زیبای تاریخی که نمونه‌هایی کم‌نظیر و دیدنی از معماری ایرانی و اسلامی هستند، سالانه گردشگان بسیاری را به سوی خود می‌کشاند. بادگیرهای این شهر که از ابداعات ایرانیان باستان برای خنک کردن طبیعی بناها در گرمای طاقت‌فرسای شهرهای کویری بوده‌است، از جاذبه‌های این شهر است. از همین رو، یزد به شهر بادگیرها مشهور است.
وضعيت جغرافيايي - یزد از شمال و جنوب و شرق با کوه‌های شیرکوه احاطه شده و از غرب به جاده غربي اردكان و نائين و اصفهان و نيز جاده كاشان مي‌رسد. از جنوب به‌ جاده تفت، ابرقو و شيراز و از جاده‌هاي شرقي به كرمان و استان سیستان و بلوچستان و نيز بنادر جنوب و ازطريق جاده طبس به مشهد مقدس مربوط مي‌شود. به واسطه همين راه‌ها یزد به صورت يك چهارراه اقتصادي درآمده است.
صنایع یزد - استان یزد با بیش از ۵۲ درصد مصرف برق صنعتی، یک استان صنعتی شناخته شده‌است که از نظر رتبه‌بندی کشوری پنجمین استان صنعتی کشور شناخته می‌شود. صنایع بزرگی همچون نساجی فرش، نساجی پارچه‌های طرح دار و ساده، فولاد، معادن آهن و معادن زغال سنگ و معادن سنگ و کارخانجات کاشی و کارخانه‌های کابل و فیبر نوری و صنایع غذایی در این شهر فعال هستند. صنعت زرگری یا طلاسازی یزد، از مهم‌ترین و مشهورترین صنایع یزد در سطح کشور است.
تاريخچه - به استناد كتب تاريخي و نيز با توجه به نوع شهرسازي یزد، این شهر چندين‌هزار سال پيش از ظهور اسلام برپا بوده و شهر مقدس زرتشتيان ایران باستان و همچنین زيارتگاه پارسيان ساير نقاط بوده است و مانند كعبه مسلمانان اهميت بسیار داشته است.
گروهی از مورخان، بناي شهر يزد را به يزدگرد اول نسبت داده و نام شهر را مربوط به او مي‌دانند.
آثار موجود، نشان‌دهنده وسعت و آباداني اين شهر در دوران سلطنت ديلميان تا عصر صفوي است. به‌موجب همين اسناد تاريخي، حصاربندي شهرستان و نخستین گسترش آن، به دست شعبه‌اي از سلسله كاكويه انجام شده‌است. بعدها اتابكان محلي به این شهر زیبایی و رونق بیشتر بخشیدند؛ چندان‌كه مدارس و مساجدی در آن برپا ساختند.
درعهد آل مظفر يزد مركز اصلي حكومت آنان بود و آباداني‌ بسیاری در آن پديد آمد. در دوره تيموري نیز اقداماتي برای آبادي و گسترش شهر انجام شد. پس از آن در دوران صفويه عمارت‌هایي در یزد بنا شد كه آثار آن هنوز بر جاي مانده‌است و از دوران قاجار نيز كاروانسراها و آب انبارهايي برجای مانده‌است.
یزد؛ گذرگاهی تاریخی - این سرزمین از گذرگاه‌های مهم در ادوار تاریخی بوده‌است. این ناحیه در دوره هخامنشیان از راه‌های معتبر، موسسه‌های راهداری، مراکز پستی و چاپاری برخوردار بوده است. راهداری در یزد قدیم چنان اهمیتی داشت که خاندان آل مظفر از منصب راهداری ناحیه میبد به پادشاهی رسیدند. با این‌همه، این استان از درگیری‌ها و جنگ‌های تاریخ کشور ایران تا حدودی در امان بوده‌است. صعب‌العبور بودن راه‌ها به همراه محدودیت منابع آبی، بزرگ‌ترین مانع تسخیر این منطقه توسط بعضی از حکومت‌های بزرگ و کوچک حاشیه این منطقه در طول تاریخ بوده است.
وجود آثاری از مهر و آناهیتا، ایساتیس و پادشاهی هخامنشی، زندان اسکندر و برج و بارو و کهن‌درهای بزرگ و پناهگاه‌های گوناگون موبدان و سران ساسانی و ابنیه و یادگارهای بعد از اسلام، مانند مساجد و امام‌زاده‌ها و مزارها، نشانگر فرهنگ و تمدن قبل و بعد از دوره اسلامی بوده است.
آب و هوا - یزد دارای اقلیمی گرم و خشک و بیابانی است و اختلاف دما در تابستان و زمستان و حتی شب و روز آن بسیار است. می‌توان گفت یزد دو فصل دارد؛ فصل بلند گرما (از اسفند تا مهر) و فصل کوتاه سرما ( از آبان تا اواخر بهمن).
جمعيت و مساحت - جمعيت استان يزد برطبق برآورد جمعيت سال 1389، 1065893 تن است كه از اين آمار 566152 تن ساكن شهر يزد هستند. همچنين اين استان در حدود 72156 کیلومتر مربع وسعت دارد كه تقریباً 37/4 درصد از مساحت کل ایران را در بر می‌گیرد.