درباره باغ عفیف آباد
به یکی از دیگر باغهای زیبای غرب شهر شیراز قدم می نهیم. باغی با قدمتی
دیرینه و همچنان مستحکم که در عین حال سادگی پیشین خود را حفظ نموده و بی
آلایش از تزئینات نوین امروزی. این باغ یکی از آثار تاریخی شیراز به شمارمی
رود، باغی که روزگاری تفرجگاه پادشاهان گذشته بوده است. باغ عفیف آباد یا
"باغ گلشن".
باغ عفیف آباد که
از زیباترین باغهای شیراز به شمار می رود، در انتهای خیابان عفیف آباد یکی
از مناطق اعیان نشین شهر شیراز واقع گردیده است. طبیعت بسیار زیبای این باغ
مرهون درختان و گل کاریهای زیبایی است که در آن رشد و نمو یافته اند.
بطوری که باغ عفیف آباد نمونه بارز و کاملی از هنر گل کاری ایرانی محسوب
می گردد.
روزگارانی همه نوع درخت مانند سرو، صنوبر، چنار، بید، عر عر و
... بجز نارنج و خرمالو در آن کاشته شد. آبشارهای سنگی که آب دائما در آن
جاری و روان بود، و حوضی که در صحن عمارت باغ پابرجا مانده، شاهد و
انعکاسی بر زیبایی منحصر به فرد و شکوه گذشته باغ می باشد. معماری این باغ
تلفیقی از سبک های دوران هخامنشی، ساسانی و قاجاریه است.
وجه تسمیه باغ عفیف آباد
نام اصلی این باغ "گلشن" بوده است و
تسمیه این باغ به عفیف آباد بدان جهت است که باغ گلشن در اواخر سده گذشته
پس از درگذشت قوام الملک، برای خواهرزاده قوام که آخرین وارث این باغ می
باشد به میراث ماند. خواهر زاده قوام دوم، عفیفه خانم نام داشته است. عفیفه
خانم در جهت آبادانی و بهسازی این باغ بسیار کوشید و از همین رو این باغ،
"باغ عفیف آباد" نامیده شد.
اطلاعات گردشگری
باغ عفیف آباد، بالاتر از باغ قدیمی رحمت آباد در جنوب خیابان قصرالدشت، در
انتهای خیابان عفیف آباد که یکی از مناطق اعیان نشین شیراز واقع شده است.
درب ورودی باغ در شمال باغ واقع است. درب ورودی که چوبی است و نقشی از دو
شیر که یک گوی را در میان پنجه های خود گرفته اند دیده می شود. سردری با
چهار ستون گچی ساده و سر ستونهایی گچ بری شده که از سر ستونهای تخت جمشید
اقتباس شده و این ستونها به صورت جفت جفت و در دو سوی سر در و بر فراز
ازاره آن قرار دارند. پشت درب ورودی دالانی با سقفی چوبی که اتاق نگهبانان
نیز در دوسوی این دالان واقع است وجود دارد.
پس از گذشتن از درب
ورودی، شاهد دهلیزی با سقف چوبی با اشکال منظم هندسی خواهیم بود. کاشی های
رنگارنگی که مجلس تاج گذاری پادشاه ساسانی را به تصویر کشیده اند، بر
پیشانی دهلیز دیده می شود. پس از عبور از دالانی کوتاه، فضای اصلی باغ
نمایان می شود. باغ مساحتی در حدود ۱۲۷۰۰۰متر مربع و زیر بنایی با ۱۷۰۰۰
متر مربع دارد. صحن باغ دارای خیابانهایی است که درختانی از قبیل سرو، کاج،
صنوبر و نارنج در آن دیده می شود و همچنین باغچه هایی زیبا دارای آب
نماهایی که جلوه خاصی به باغچه ها بخشیده است. معماری نمای جلوی این کاخ از
کاخ ورسای فرانسه الهام گرفته شده است منتهی با این تفاوت که حوض جلوی کاخ
ورسای دایره ای و حوض باغ عفیف آباد مستطیلی شکل است.
عمارت باغ عفیف آباد
عمارت اصلی باغ ساختمانی دو طبقه است در
وسط باغ قرار دارد. این دو طبقه مجموعا 30 اتاق دارند. طبقه پائین کاخ یک
زیرزمین وسیع است که هم اکنون تبدیل به موزه نظامی شده است.
- طبقه
اول (موزه نظامی باغ عفیف آباد): باغ در سال ۱۹۶۲ میلادی در اختیار ارتش
قرار گرفت. این موزه که در همان طبقه اول عمارت قرار دارد و در آن سلاح های
ذیقیمتی چون تفنگ فتح علی شاه، ناصر الدین شاه، مظفرالدین شاه، رضا شاه،
محمدرضا شاه، سرپرهای هم رزمان میرزا کوچک خان و مسلسل رئیس علی دلواری به
نمایش گذارده شده است. آب نمایی زیبا در این طبقه دیده می شود. توپ فتحعلی
شاه قاجار و ارابه ویژه تشییع جنازه رضا شاه پهلوی در جلوی پلکان ورودی
قرار دارد.
- طبقه دوم (کاخ گلی و موزه عبرت): طبقه دوم این عمارت
به کاخ گلی شهرت دارد. آنچه در طبقه دوم این عمارت می بینیم راهرویی بلند،
تالاری بزرگ در میان این طبقه با سقف چوبی که منقش به گل و گیاه، شکارگاه و
مجالس تفرج، دیوارهایی گچ بری و مقرنس کاری شده می باشد، درهای این طبقه
ساخته شده از چوب و شیشه های رنگی و چندین اتاق زیبای تو در تو می باشد.
این طبقه دارای اتاق های همایش، اتاق نشیمن، اتاق رخت کن، اتاق مطالعه،
سالن پذیرایی و قمارخانه است. یکی از اشیای گرانبهای این موزه پیانوی شخصی
فرح پهلوی که در جشن 2500 ساله مورد استفاده قرار گرفت.
- قهوه خانه
سنتی: این قهوه خانه که مطابق با سبک معماری ایرانی ساخته شده است در سمت
راست در ورودی باغ قرار دارد و حیاطی که دارای حوضی کوچک و مربع شکل و
درختان نارنج است. سالن قهوه خانه که بنای اصلی آن است، شش حجره با کاشی
های قطور قدیمی بزرگ و مزین به نقش داستان ضحاک و کاوه ی آهنگر، داستان
زال و سیمرغ ، نبرد رستم وسهراب، نبرد تهمتن و دیو سفید و نبرد رستم و
اسفندیار دارد که در گذشته محل نقالی یا قوالی بوده است. دیوارهای قهوه
خانه آجری است و دیوارها و سقف سالن با کاشی های آبی و کبود که یاد آور هنر
اسلامی است تزئین شده اند. در مرکز سالن قهوه خانه حوضی کوچک و مصفا قرار
دارد.
- حمام خزینه ای: این حمام در جانب غرب ساختمان ورودی و پشت
دیوار قرار دارد. این حمام قدیمی بر اساس شیوه سنتی حمام سازی در یاران
ساخته شده است این حمام دارای دو خزینه ی آب سرد(سردینه) و گرم (گرمینه)؛ و
دارای مناره و قبه در پشت بام حمام می باشد. خزینه حمام به وسیله دیگ مسی
نصب شده در ته خزینه گرم می شده است. در مجاور خزینه حوضچه ای جهت آب سرد
موجود است در دو طرف دیوار خزینه نقش برجسته هایی از جنس ساروج یا سیمان
قدیم همانند تصویر فرهاد در کوه بیستون، دیدار مردم با خسرو پرویز ساسانی
و … به چشم می خورد.
این باغ به شماره ۹۱۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه
پیشینه اصل و ابتدایی این باغ به سلسله صفویه باز می گردد که یکی از
تفریحگاه های پادشاهان وقت و همچنین از باغهای مهم دوران بوده است. حکمران
فارس در دوران شاه عباس صفوی که یعقوب خان ذوالقدر نام داشت در قسمتی از
این باغ قلعه ای مستحکم ساخته بود که برای ساخت آن از سنگهای گورستان جعفر
آباد و مصلی استفاده کرد. این باغ شکوه و آبادانی خود را تا دوران صفویه
حفظ نمود و پس از این سلسله باغی بی رونق و قلعه ای ویرانه بیش بر جای
نماند. تا اینکه در سال 1865 میلادی و 1284 ه.ق عمارت اصلی که تا کنون
همچنان پابرجا مانده است توسط میرزا محمد علی خان قوام الملک دوم بنا شد.
برای آبیاری این باغ قناتی با نام "لیمک" که در ۱۵ کیلومتری باغ و در قصری
با نام قمشه واقع بود نیز توسط قوام دوم خریداری گردید.
باغ عفیف
آباد تنها یک باغ نیست بلکه شامل یک عمارت یا کاخ سلطنتی و نیز موزه ای است
که سلاحهای قدیمی در آن جای دارد. در سال ۱۳۴۱ ارتش این باغ را از فرح
پهلوی خریداری کرد. سازمان میراث فرهنگی از سال ۱۳۴۸ به بعد این باغ را
مرمت و تعمیر نمود. در سال ۱۳۷۰ همزمان با روز ارتش به عنوان موزه نظامی
شماره ی ۲ بازگشایی شد و هم اکنون تحت اختیار سازمان عقیدتی سیاسی ارتش
جمهوری اسلامی ایران است.
نام: آسیا » ایران » شیراز » باغ عفیف آباد
گروه: جاذبه ها