زیارتگاه پارس بانو   ( بونو پرس )

درباره پارس بانو

یکی از دیگر زیارتگاه های زرتشتیان در استان یزد، زیارتگاه پارس بانو است. زرتشتیان معتقدند که خاتون بانوکه بنا به روایتی  خاله امام سجاد (ع) است، در این مکان از نظرها غایب شده است. این بانو پس از ناپدید شدن به خواب یکی از مسافران نابینای آن منطقه می آید، بینایی را به چشم های او باز می گرداند و سپس او را مامور می کند که این زیارتگاه را بنا نهد. در این جا شرح مختصری از این نیایشگاه مقدس ارائه می شود.

پارس بانو، یکی از زیارتگاه های زرتشتیان واقع در جنوب عقدا یکی از شهرهای استان یزد است. پارس بانو، بانوی پارس یا پیربانو، دختر یزدگرد سوم  و به روایتی خواهر شهربانو، همسر امام حسین،  و به این ترتیب خاله امام سجاد (ع) بوده است. مردم این منطقه معتقدند که این بانوی پارسا در این مکان از نظرها غائب شده و جان خود را از دست داده است. در ابتدا زرتشتیان به صورت خودجوش در این مکان قربانی می دادند، اما با گسترش نظارت علما بر این مکان، طی اعلامیه ای از سوی یکی از علمای آن دوره که متن آن در ساختمان نیایشگاه قابل رویت است، کشتن قربانی در این مکان ممنوع اعلام شد. به این ترتیب از آن زمان به بعد، زرتشتیان تنها نذر و نذورات خود را در این منطقه توزیع می کنند. عبادت در این نیایشگاه طی یک دوره پنج روزه و به صورت گروهی انجام می شود. مردم نقاط مختلف به صورت دسته جمعی از یکم تا پنجم تیر ماه هر سال در این مکان حضور پیدا می کنند و براساس آیین ها و آموزه های دینی خود، خدای خود را ستایش و عبادت می کنند.

اطلاعات گردشگری

موقعیت مکانی، این زیارتگاه در استان یزد، 120 کیلومتری شمال غرب یزد، بخش عقدا، 54 کیلومتری شهرستان اردکان و در روستایی به نام ارجنان یا زرجوع در دامنه کوه های میل نیزار و لای چقک در مجاورت یک رودخانه واقع است. این روستا در دامنه این کوه ها به گونه ای واقع است که در امتداد آن یک دره باریک وجود دارد. اگر از مسیر اصفهان بخواهیم به این منطقه برسیم، با ماشین حدود یک ساعت طول می کشد. از تهران که به این سمت بیاییم، اول به عقدا می رسیم، پس از عبور از عقدا به روستای دیگری می رسیم که شمس آباد نام دارد، از شمس آباد به آسانی می توان این نیایشگاه را پیدا کرد.

این نیایشگاه از یک ساختمان گنبدی شکل تشکیل شده است که کاشی کاری های سبز رنگ و هنرمندانه روی گنبد، تصویر یک سرو همیشه سبز را در ذهن انسان تداعی می کند.همان طور که پیش از این اشاره شد زرتشتیان برای عبادت در این نیایشگاه به صورت دسته جمعی از اول تا پنجم تیر ماه به مدت پنج روز به این منطقه می آیند و در این محل اقامت می کنند، از این رو به منظور راحتی زیارت کنندگان، در دامنه های اطراف زیارتگاه، سکونت هایی ساخته شده است که مسافران می توانند این مدت پنج روزه را در آن ها سر کنند. ساختمان این سکونت ها، بسیار ساده و شبیه خانه های مردم ساکن در محل است و بر روی دیوار های آن ها گاه نوشته هایی به چشم می خورد. در حوالی زیارتگاه، قبرستان قدیمی زرتشتیان، یک آب انبار قدیمی و مسجد روستا قرار دارد.

در قسمت ورودی اصلی بنا، تاریخ تعمیر و بازسازی بنا توسط معمار هندی که پیشتر به آن اشاره شد، بر روی تخته سنگی که از همان دوران به جا مانده است، کنده کاری شده است. سمت چپ ورودی، بر روی تخت سنگ دیگری تاریخی نوشته شده است که نشان می دهد این بنا به دوران صفویه مربوط می شود و نوشته ثبت شده بر روی این قطعه سنگ حکایت کننده اهمیت و ارج این بنا، در نزد مردم آن زمان است.

تاریخچه

براساس آنچه در کتب تاریخی نقل شده است، ماجرای گم شدن خاتون بانو از این قرار است:
خاتون بانو، دختر یزدگرد ساسانی، از فارس می گریزد، عده ای در پی او می آیند، در نزدیکی عقدا، او آن ها را در نزدیکی خود احساس می کند، این بانوی پارسا، مضطرب و دل آشوب از خدا می خواهد که کوه دهان بگشاید و او را در درون خود پناه دهد. خداوند نیز خواسته این بانوی پاکدامن را اجابت می کند و به این ترتیب بانو در دل کوه به خواب ابدی فرو می رود. همان شب، خاتون به خواب یکی از مسافران نابینای آن منطقه می آید، او را شفا می دهد و نشانی کوه را به او می دهد و او را مامور بنا کردن این زیارتگاه می کند. صبح روز بعد، مسافر دوباره بینایی یافته، به کوه مذکور می رود و اندکی از روسری بانو را که از شکافی بر روی کوه بیرون زده است، می یابد و این چنین شد که این بنا به دست این مسافر ساخته شد و همچنان به عنوان زیارتگاه از آن استفاده می شود.

 در زمان ناصر الدین شاه، این نیایشگاه مقدس، با تلاش یک معمار هندی بازسازی و مرمت شد. فرد دیگری نیز که از نامداران زمان خود بود، در این محل درخت چناری کاشت و از دیگران خواست که به این درخت آسیبی نرسانند و از آن برای چراندن چارپایان خود استفاده نکنند.