درباره قلعه موران
قلعه موران در طرف جاده شرقی استرآباد (گرگان) در نوک کوه بلندی به نام
ماران در جنوب غربی "شهررامیان" واقع شده است. مسیراین قلعه درطرف جاده
راميان به علت کالسکه‌رو بودن یکی از سهل العبور ترین جاده های هيرکانيا
(جرجان=گرگان) محسوب مي شده و موقعیت مکانی ویژه ای داشته است.
این قلعه به نام های قلعه موران، قلعه میران، قلعه ماران و دژ تاکی معروف شده است.
به علت قدمت تاریخی این قلعه و وقایع پیش آمده درآن کتب فراوانی درباره آن نگاشته شده و مطالب زیر ازاین کتب نقل شده است:
- قلعه
موران درقله ی بلندترین کوه از کوههای بخش "رامیان و گرگان" در ارتفاع
2430 متری قرار دارد. بر فراز این قله زمین مسطحی به مساحت ۳ کیلومترمربع
دیده می شود که چراگاه گاو و گوسفندان است و خوشبختانه در آنجا چشمه آبی بر
سر کوه جاری گشته که آبشخوراین گاو و گوسفندان را فراهم کرده است. راميان
باقدمت تاريخي کهن سرزمينيست در ميان کوههاي البرز شرقي. این منطقه دارای
آبشارها، جويباران و چشمه ساران بسیار و همچنین جنگل ها و چشم اندازهاي
زيباي طبيعي است.
- این بخش از رامیان و این قلعه در گذر زمان توجه
بسياري از امراي عرب، مغول، ترک و فارس را به خود معطوف کرده است و در دوره
های مختلف تاریخی مرکز و پایتخت بعضی حکومت‌ها از جمله سلسله اشکانیان
بوده که برای ییلاق به آنجا مهاجرت می کردند.
- جالب توجه است که
گندم‌های ذخیره و مدفون شده توسط سردار امیر خان، برادر محمد زمانخان در
چاههایی درون قله همانند ذغال تا امروز باقی مانده است.
- در پیرامون آن قلعه، خرابه ایست که یک زندان، یک چاه و اراضی قابل کشتی درآن وجود دارد.
- در
آثار تاریخی در مورد ثروت کوهستان‌های استرآباد به کوه "قلع ماران" در
دوازده فرسنگی شرق فندرسک اشاراتی آمده است زیرا این کوه دارای منابع غنی
قلع و مس می باشد.
- اهالی رامیان در زمان خود در سفال سازي استادان
ماهری بوده اند و بخوبی فلز را مي شناخته اند. امروزه بسیاری ازسفال هاي
مربوط به دوران آنها بفراوانی در تپه هاي رامیان مشاهده شده است.
- طوايف ساکن در راميان شامل "باي، رجبلو، قوانلو، كاغذلو، صادقلو، يازرلو (از قبایل ترک) مي باشند.
پوشش گیاهی
یکی از پوشش های گیاهی
منطقه رامیان گیاهی است به نام "بلندجر" که در کوه ها و کوهپایه ها می روید
و رشدی در حدود 30 تا 70 سانتيمتر دارد. هم اکنون کوهي نيز با نام
"بلندجار یا بلند جر" در غرب شهر راميان وجود دارد.
وجه تسميه قلعه ماران
در مورد وجه تسميه راميان نظرات و روایات متعدد و متفاوتی وجود دارد:
- گروهي
معتقدند با توجه به اينکه راميان در مسير جاده ابريشم واقع شده بوده و یک
جاده اي کارواني از ميان اين سرزمين از ايالت هيرکانيا يا اوره کانيه
(جرجان) به طرف قومس (شاهرود) مي رفته آن را "راهميان" يا "راه ميانه" گفته
اند.
- در بعضی از آثار و اسناد تاریخی آمده که در هزاره ي اول و
دوم قبل از ميلاد در 2 کيلومتري منطقه راميان قومی به نام "کهنه راميان" در
آنجا زندگي مي کردند که "آراميان" ناميده مي شدند. آرامیان از نواحي شمالي
مهاجرت کردند و در سرزمین بين النهرين ساکن شدند. آنها از نژاد سامي و از
اهالي بابل بوده اند. به مرور زمان حرف « آ » از کلمه آراميان حذف و این
واژه از آرامیان به "راميان" تبديل شد.
- در دوره تيموريان، تيمور و
پسرش به نام "ميرانشاه" وارد راميان شده و در قلعه ماران دو دژ به نامهاي
"تيمور قلعه (قلعه تيمور گورکاني)" و "قلعه ميرانشاه" ساختند که امروز به
همين نام خوانده مي شوند و از اين پس این قلعه، به قلعه ميران نامیده و
معروف شد.
اطلاعات گردشگری
قلعه موران در طرف شرقی استرآباد (گرگان) و هشت فرسنگی آن، در نوک کوه
بلندی به نام "ماران –ایلان-" از کوههای رامیان در جنوب غربی شهر "رامیان"
واقع شده است. این قلعه در میان چمنزاری قرار گرفته و به لحاظ موقعیت
مکانی اش صعب المسیر است زیرا برای رسیدن به آن باید از مسیر راه باریکی
گذر کرد اما جاده راميان -بر خلاف جاده کارواني "کرتوي کتول" که به خاطر
پيچ هاي متعدد و دوري آن "راه کرانه" ناميده مي شد- به علت کالسکه رو بودن
یکی از سهل العبور ترین جاده های هيرکانيا (جرجان) محسوب مي شده است و
موقعیت مکانی ویژه ای داشته است. امروزه قسمتي از جاده کارواني و چند هزار
ساله راميان در دامنه هاي شمال شرقي ( دروازه جرجان ) و (شمال غربي دروازه
استر آباد) برجای مانده است.
تاریخچه
- تپورها اولين اقوامي بوده که در اين منطقه زندگي می کرده اند و به علت اندام قوی و قدرت جسمانيشان به اين نام خوانده مي شدند.
- در
سال 230 قبل از ميلاد اردوان يا اشک سوم موفق شد در منطقه راميان در يک
جنگ سخت، قوی ترین پادشاه سلوکي را با سپاه 60 هزار نفریش به مصالحه بکشاند
و پس از این اتفاق پادشاه سلوکي، اشک سوم، پادشاه اشکاني را رسما به عنوان
پادشاه ایران (پرتره – پارت) شناخت و بايد عامل اصلي اين پیروزی را
استواری و رشادت های اقوام و اهالی شهر راميان دانست.
- در دوران
فتحعلی شاه یکی از حکام محلی، بنام "محمد زمان خان" همه سران ایل قاجار را
در قلعه موران زندانی کرد و برادر خود، رحیم خان را مامور نگهداری از آنها
کرد وسپس اعلان استقلال نمود و فتحعلی شاه که از این تصمیم بسیار خشمگین
شده بود سربازانی به سرلشگری حسین خان –پدر حاکم امروزی (۱۲۶۰)استرآباد- به
این قلعه فرستاد اما اهالی شهر استرآباد آنها را اسیر کردند و به دست
سربازان رحیم خان تحویل دادند.
- در آثار و اسناد تاریخی آمده که
"محمد حسن خان جلایر" خود را فرمانروای دشت گرگان کرد و اعلان استقلال
نمود، وقتی حکومت مرکزی از این موضوع مطلع شد برای سرکوبی او لشگری فرستاد و
محمد حسن خان جلایر از ترس جانش به قلعه "ماران کوه" پناه برد.
- در
بعضی آثار و اسناد تاریخی آمده که گویی قلعه ماران همان پایتخت دوم
اشکانیان است -امرا و سلاطین اشکانی شش ماه از سال را در تیسفون و شش ماه
دیگر را در ییلاقات مازندران، طبرستان، شاه کوه واسترآباد بسر می بردند-
تیرداد این قلعه تاریخی رابنا کرد و نامش را دارا گذاشت.
- مورخان
يوناني و ارمني قبل از ميلاد و سلوکيان، رامیان را با نام "لابوس" و
اسکندریان با نام "روميان" می خواندند. کلمه لابوس از "ليبوس به معناي
موقعيت" گرفته شده و به دليل اينکه منطقه راميان موقعيت استراتژيکي و سوق
الجيشي خاصي داشته در زبان یونانیان، ارمنیان و سلوکیان لابوس (موقعیت) نام
گرفته بود.
- در زمان عمر،خليفه دوم از جانب مسلمانان به نواحي
رامیان حملاتی صورت گرفت که به شکست سپاهيان اسلام منجر شد. در تاريخ طبري
نام این واقعه "بلند جر" آمده است (همان طور که گفته شد بلند جر نام یکی از
پوشش های گیاهی این سرزمین است).
- در اوايل حکمرانی صفويان گروهي
از "ترک هاي گرايلي" که از گروه قزلباش ها و حاميان صفويه بودند، به رهبري
"سلطان يتيم گرايلي" وارد راميان شدند. اين گروه جزو قواي "شاهسون" بودند
که در سرکوب ازبکها نقش مهمي ايفا کردند.
- در دوره زنديان "حسينقلي
خان قاجار قوانلو" وارد راميان شده و در این قلعه سکونت کرده است. او از
طوايف رامياني جهت گسترش حکومت خود استفاده نمود.
- در قبرستان بزرگ شهر رامیان سنگ قبرهايي از سال "20 و 137 هجري" دیده شده است.
نام: آسیا » ایران » گرگان » قلعه موران
گروه: مکان های معروف