درباره مسجد کبود
مردم سراسر کشور ایران از دیرباز اقدام به ساخت مساجد می کردند و در همه
شهرهای کشور مساجدی با ظرافت زیاد و بی نظیر می توان یافت. در شهر تبریز
مسجد بزرگ و دیرینه کبود به چشم می خورد.
مسجد
کبود یا جهان شاه که در زمان جهان شاه بنا شده است، به دلیل استفاده از
رنگ لاجوردی در کاشیکاری های معرق گنبد بزرگ آن، به فیروزه جهان اسلام شهرت
یافته است. این مسجد به سبک معماری آذری و از آجر و سنگ های ساختمانی
نادری ساخته شده و آجرها با گچ بندکشی شده اند. داخل صحن مربعی شکل مسجد،
حوض وضو، شبستان ها و پناهگاه مستمندان قرار دارند. در این مسجد نقوش معرقی
شامل گره بندی های هندسی، گل و بوته اسلیمی و ختایی و کتیبه های مختلفی
دیده می شود.
سردر
سردر اصلی مسجد را با کاشیکاری های معرق تزیین کرده
اند که درمیان کاشی های فیروزه ای آن، کاشی هایی به رنگ های سیاه و سفید
نیز به کاررفته است. ارتفاع سردر دوبرابر پهنای آن است و سه بخش دارد:
دو پایه بزرگ که طاق ضربی روی آن است، وسط این دو پایه که در ورودی است و حاشیه طاق سردر که ستون مارپیچی ممتدی دارد.
کتیبه ها و تابلوهای سردر اصلی که شامل سوره های قرآن هستند از جمله کاملترین نمونه های معرق دوران اسلام هستند.
کتیبه
کتیبه ای با خط رقاع و مربوط به سال 870 هجری قمری
در سردر آن نصب شده است. همه کتیبه های سردر مسجد را نعمت الله البواب
خوشنویس نوشته است. عزالدین بن ملک قاپوچی کار نظارت بر ساخت مسجد را
برعهده داشته است.
گنبد
گنبد مسجد کبود یکی از بزرگترین بناهای آجری معماری
زمان ایلخانی است. این گنبد روی پایه های متعددی قرار گرفته که در داخل
مسجد به خوبی دیده می شوند و کار تقسیم وزن گنبد روی این پایه ها از
مهمترین مهارت های معماران ایرانی است که ریشه در دوران ساسانی دارد.
مناره
مسجد کبود در شرق و غرب ضلع شمالی خود دو مناره بلند و باریک را جای داده است.
شبستان
این مسجد دو شبستان بزرگ و کوچک دارد. شبستان بزرگ
از سه سمت با رواق ها محاط شده و سقفی ضربی با قطر 17 متر بالای آن قرار
گرفته است.
شبستان کوچک در جنوب مسجد قرار دارد و مکان خصوصی و مقبره
سلطنتی بوده است. دورتادور شبستان کوچک مسجد سوره فتح به شکل کامل و برجسته
با خط ثلث نقش بسته که در زیر ازاره بندی های مرمرین آن است. نام جهان شاه
در کتیبه بالای در ورودی دیده می شود که قبلا روکشی طلایی داشته است.
کاشیکاری های آن تنها به رنگ لاجوردی و اکثرا شش ضلعی هستند. سقف این شبستان نقاشی با آب طلا و کف آن مرمرین بوده است.
در ورودی
در ورودی مسجد به سمت دهلیز باز می شود و مسجد مرکزی بزرگ در
جنوب آن قرار دارد. مسجد مرکزی بزرگ در واقع، در قسمت جلوی صحن و رو به
قبله قرار دارد و محوطه ای محصور، پوشیده و به شکل مربع و هر ضلع آن 16.5
متر است. پایه های سقف ضربی مسجد 12 متر فاصله دارند و روی چهار پایه مسجد
قرار گرفته اند.
محراب
محراب مسجد کاشیکاری هایی بدیع را به تصویر می کشد.
مقرنس ها و طرح های اسلیمی و کاشیکاری های لاجوردی، فیروزه ای، سفید و
طلایی محراب بی نظیر و بسیار هنرمندانه است.
آرامگاه
آرامگاه جهان شاه و نزدیکان وی در انتهای شبستان
کوچک و داخل سرداب بوده است. در آرامگاه بنا از کاشی های شش ضلعی لاجوردی و
در ازاره ها از تخته سنگ های مرمرین و کتیبه های حجاری شده با نقوش اسلیمی
استفاده شده است.
تغییرات در سال 1337
در سال 1337 در صحن و بناهای اضافه شده به مسجد کبود، دبستان جهان شاه و
موزه آذربایجان ساخته شد که موزه مشروطه درون موزه آذربایجان است و اکنون
از مراکز دیدنی و تاریخی تبریز به شمار می رود.
اطلاعات گردشگری
مسجد کبود در خیابان امام خمینی شهر تبریز، بعد از چهارراه منصور در پارکی کوچک قرار دارد.
تاریخچه
این مسجد در سال 870 هجری قمری و مطابق با سال 1465 میلادی ساخته شده است.
در زمان سلطان جهان شاه بن شاه یوسف که مقتدرترین شاه سلسله قره قویونلو
بود، صالحه خانم، دختر جهانشاه، دستور ساخت این مسجد را صادر کرد و کار
ساخت بنا با درخواست خاتون جان بیگم، همسر جهان شاه، در سال 870 هجری قمری
به پایان رسید.
این بنا چون مورد توجه ابوالمظفر یعقوب بهادرخان قرار گرفته بود، در کتب تاریخی به نام عمارت مظفریه نیز از آن یاد شده است.
در
سال 1193 هجری قمری زلزله مهیبی رخ داد که آسیب زیادی به مسجد زد و گنبد
آن فرو ریخت. کار بازسازی مسجد از سال 1318 آغاز شد و کار بازسازی گنبد
بزرگ را مرحوم استاد رضا معماران و بازسازی گنبدهای بالای شبستان را مرحوم
اسماعیل دیباج انجام داد. کارهای ساختمانی بازسازی مسجد در سال 1355 تمام
شد اما بازسازی کاشیکاری داخلی و بیرونی گنبد هنوز ادامه دارد.
مسجد کبود در سال 1310 هجری شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
نام: آسیا » ایران » تبریز » مسجد کبود
گروه: مکان های معروف