شیرگاه در استان مازندران

درباره شیرگاه

شیرگاه یکی از چهار شهر شهرستان سوادکوه در استان مازندران است. این شهر از جنوب به شهرهای زیراب و پل سفید، از شمال به شهرستان قائمشهر و از غرب به شهرستان بابل راه دارد.

مردم شیرگاه
شهرستان شیرگاه در محدوده شهری بیش از 10 هزار نفر و با روستاهای اطراف بیش از 30 هزار نفر جمعیت دارد که بیشتر این مردم به کشاورزی و دامداری مشغولند.

وجه تسمیه

در خصوص وجه تسمیه این شهر می‌توان گفت که «شیر» در زبان محلی به معنای تر و نم می‌باشد پس بدین ترتیب معنی شیرگاه یعنی «مکان تر یا نمناک». بنا به روایتی شیرگاه مخفف شیرگاو می‌باشد.
البته برخی نام پیشین شیرگاه را خارخون دانسته‌اند ولی بر اساس جلد سوم کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران، خارخون نام قدیم روستای زیولا که این روستا در منطقه شیرگاه قرار دارد، بوده ‌است.

رودهای شیرگاه

شیرگاه محل تلاقی دو رود است.

• رود تالار که از منطقه آلاشت و گردنه‌های دوگل سرچشمه می‌گیرد. این رود در بیشتر ایام سال گل آلود است.
• رود کسلیان که در بیشتر ایام سال آبی، روشن و زلال دارد و تنها در زمان بارندگی‌های شدید آب آن کمی گل آلود می‌شود.
  

به دلیل وجود این دو رود و همچنین وجود درههایی نسبتاً کم عمق، شیرگاه پل‌های متعددی دارد که به همین دلیل آنرا شهر پل‌ها نیز لقب داده‌اند.

روستاها

روستاهای شهرستان شیرگاه را می‌توان بدین شرح ذکر کرد:
کتی لته، فرامرزکلا، اسلام آباد، کلیج خیل، تپه سر، آبدنگسر، هتکه لو، ترک سرا، اندارکلی، ملفه، چاکسر، آهنگرکلا، منگل، چالی، ایوک، مهدی آباد، حاجی کلا، بازیرکلا، نوآباد، یاغکوه، برنجستانک، رضاآباد، بشل، شبرجه کلا، بورخیل، نارنح بن، لفور، کالی کلا، آغوزبن، کفاک، خرکاک، اسبوکلا، گالش کلا، درزی کلا، افراسی، اگشنین، دهکلان، امام کلا، لفورک، ریکو، امیرکلا، لودشت، رییس کلا، اوبن، مرزی دره، سنگ سی، بورخانی، میرارکلا، شارقلت، پاشاکلا، نفت چال، عالم کلا و زیولاء.
زیولاء قدیمی‌ترین روستای این شهر می‌باشد که چشم انداز بسیار زیبا، جنگلی که رودخانه تالار آنرا از شهر شیرگاه جدا نموده و مراتعی سرسبز دارد.

مناطق گردشگری

شیرگاه مناطق و جاذبه‌های گردشگری بسیاری دارد که همه ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. در زیر به این جاذبه‌های گردشگری اشاره می‌کنیم:

• آبشار شیرگاه که در نزدیکی تونل، بین جاده زیراب – شیرگاه است.
• چشم اندازها نگلی لفور در فصل بهار
• زمین‌های کشاورزی برنج و باغ‌های مرکبات
• ویلاهای زیبا در نوآباد
• رودخانه کسلاین در نارنج بُن
• مناظر بسیار زیبای جنگلی به طور مثال جنگل اندرگلی
• پل‌های تاریخی
• آب و هوای ملایم وخنک در بهار و تابستان
• شنا در رودخانه کسلیان

پل های تاریخی

این شهر چندین پل تاریخی دارد، مانند:

• پل دختر (چالی)
• پل تاریخی شاه‌عباسی آبدنگسر (آبدنگسر، بین قائم‌شهر و شیرگاه)
• پل شاه‌عباسی: این پل در دوران سلطنت پادشاهان صفوی و در مسیر باستانی موسوم به راه شاه‌عباسی با آجر و ساروج و گچ بر روی رود کسلیان یا روشن تلار بنا گردید. طول آن ۵۷ متر و عرض آن بدون احتساب جان پناه پنج متر می‌باشد. پل شیرگاه دو دهنه دارد که دهنه شمالی آن از دهنه جنوبی بزرگ‌تر است.
• پل شاپور: اين پل در حوالی مسیر شيرگاه - علي آباد (از توابع قائم شهر) بنا گرديده است. پل شاپور بر روی رودخانه اوتجون در اراضی چای باغ و ۵۰ متری جانب شرقی جاده شیرگاه به قائمشهر واقع شده و قدمت آن به احتمال بسیار به دوران قاجار برمیگردد.
  

این پل که از مصالحی چون سنگ و ملات ساروج ساخته شده، دارای يک دهانه بزرگ مياني با طاق جناغي و يک دهانه کوچکتر فرعي است. پايه‌های پل، مثلثي شکل و در جهت مخالف جريان آب قرار گرفته‌ که در بالای این پایه‌ها دهانه‌هاي کوچکتري ساخته شده است. همچنین سطح گذر پل شاپور از محل تيزه طاق بزرگ به طرفين شيب نسبتاً ملايمي دارد.
جالب اینجاست که از لا به لای آجرها و بتن‌های پل (روی پل)، درخت انجیری رشد کرده که در فصل برداشت انجیر می‌توان از این درخت میوه چید.

آدرس

شیرگاه یکی از چهار شهر شهرستان سوادکوه در استان مازندران است. این شهر ازجنوب به شهرهای زیراب و پل سفید، از شمال به شهرستان قائمشهر و از غرب به شهرستان بابل راه دارد.

شهرستان شیرگاه 25 کیلومتری قائمشهر و 20 کیلومتر  زیراب است. این شهر از همه جهت به جز شمال بوسیله رشته کوههای البرز مرکزی احاطه گشته ‌است. از غرب توسط کوه تِرز، از شرق به‌وسیله کوه وِرزک و از جنوب با کوههای ساره سر و شاه کوه محاصره شده ‌است.
جاده‌ ارتباطی تهران- شمال (معروف به جاده فیروزکوه) و راه آهن تهران- شمال، که بخشی از راه ‌آهن سراسری ایران است، از این شهر می‌گذرد.

تاریخچه

شهر امروزی شیرگاه قدمت چندانی ندارد، زیرا محل ابتدائی زندگی گروههای انسانی در روستاهای زیولاء، چالی، تپه‌سر و بویژه آبدنگه‌سر بوده ‌است. بیشتر مردم این منطقه در آن زمان به پیشه چوب‌بری و دامداری مشغول بوده‌اند. اهالی این روستاهای کوچک خانه‌های خود را در بلندی‌ها می‌ساختند، تا از خود در برابر حمله دزدان و یاغیان دفاع کنند.

به مرور زمان، این مردمان برای تأمین چوب و نیز چرای دامهایشان به دلیل فاصله کم این سه منطقه از شیرگاه به صورت روزانه به جنگل‌های این منطقه رفت و آمد داشتند که نتیجه این کار کوچ تدریجی آنها به شیرگاه شد و کومه‌ها و کلبه‌هایی ساخته شد که این کلبه‌ها کم کم به خانه‌هایی دائمی تبدیل شد و در شهرامروزی و نواحی اطراف ساکن شدند و اینچنین هسته وجودی شیرگاه شکل گرفت و در آبان 1341 شیرگاه نام شهر را به این منطقه اختصاص یافت.

در این شهر چندین رخداد تاریخی نیز به وقوع پیوست:

• در دوران صفوی جاده شوسه شاه‌عباسی از این شهر عبور می‌کرد و پل‌های امروزی یادگارانی از آن دوران‌ هستند که در زمان خود از پل‌های مهم و بزرگ به شمار می‌رفتند.
• در زمان رضاشاه نیز شخصی که به مبارزه با شاه برخاسته بود، برای تأمین غذا و استراحت سپاهیانش به شیرگاه رفت و آمد میکرد.
• نیروهای ارتش شوروی در جریان اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، در منطقه‌ای که به نام آنها «روس آباد» نام گرفت در نزدیکی کلیج خیل امروزی (یکی از روستاهای شیرگاه) ساکن شدند. مردم شیرگاه ایام حضور شوروی‌ها را شوروی سال می‌گویند.